prettige kanten van onderprikkeling en overprikkeling

Met onderprikkeling bedoelen we dat je minder sterk reageert op bepaalde zintuigprikkels. Dat betekent dat je deze prikkels minder snel opmerkt en zwakker ervaart dan de meeste mensen om je heen. Dit is pas een probleem als je door een gebrek aan prikkels zo weinig alert en onderprikkeld raakt, dat je niet of nauwelijks meer informatie kunt verwerken. Je kunt je dan niet meer concentreren, in sloomheid ‘wegzakken’ of juist extreem sterke prikkels opzoeken om weer alerter te worden. Zolang je in alert genoeg bent om nieuwe prikkels en informatie te verwerken en te leren is onderprikkeling niet erg. Je kunt er zelfs voordelen van ervaren.

Monique schrijft hierover in haar blog: ‘Onderprikkeling betekent dat je niet alle informatie uit de omgeving meekrijgt en dus ook niet op alles reageert. Als je naam genoemd wordt hoor je dat niet altijd, als er een bal aangerold komt merk je dat misschien niet op en je ruikt alleen dat er gekookt wordt als er sterk geurende kruiden gebruikt worden. Maar hoe fijn is het om in een druk park te zitten en je niet te storen aan alle geluiden, beelden en geuren om je heen? En hoe heerlijk is het als je relaxed kunt puzzelen, terwijl er andere mensen in dezelfde ruimte kletsen, koffie zetten, een telefoongesprek hebben of heen en weer lopen. Jij hebt daar geen last van, want de zintuigprikkels die zij genereren, komen bij jou niet of niet zo sterk binnen. Jij doet lekker jouw ding. Prima om onderprikkeld te zijn! Je bent ook een makkelijke eter, je probeert alles. Alle kleding zit prima en je kunt losgaan met accessoires, want bij jou kriebelt er nooit iets. En hoezo voelen metalen sieraden koud aan?

Onderprikkeling betekent dus dat je niet zo snel ergens last van hebt. Het maakt jou niet uit hoe groot de groep is, op wat voor stoel je zit, hoeveel geluid er is en hoe snel jullie bewegen. Super makkelijk! Dus geniet lekker van:

• lopen in de stromende regen;
• dertien keer achter elkaar in de achtbaan gaan;
• verrassende smaakcombinaties (aardbei met limoen, venkel met sinaasappel, spruiten met tijm);
• je laten vallen of springen in een berg bladeren of hooi;
• dansen op swingende muziek.’

Bij overprikkeling ervaar je meer en sterkere prikkels dan de mensen om je heen. Je reageert dan sterker op bepaalde zintuigprikkels, bent er gevoeliger voor. Overprikkeling wordt problematisch als je zoveel prikkels ervaart dat je ze niet meer kunt verwerken en je je erg gespannen en overprikkeld voelt. In een extreme situatie geraak je dan in een soort overlevingsstand van vechten, vluchten of bevriezen. Zolang je gewoon in staat blijft om nieuwe prikkels en informatie te verwerken, dan is overprikkeling geen probleem. Je kan er zelfs voordeel van ervaren.

Monique schrijft hierover in haar blog: “Overprikkeling betekent dat je heel veel informatie uit de omgeving meekrijgt en snel last hebt van prikkels. Als je naam genoemd wordt hoor je dat altijd. Je schrikt misschien van de bal die jouw kant op rolt en vindt de geuren die uit de keuken komen al snel afleidend. Maar het feit dat je veel en sterke prikkels ervaart, heeft het voordeel dat jij veel meer details waarneemt dan de gemiddelde persoon. Muziek heeft voor jou geen geheimen; jij hoort bijvoorbeeld die tweede stem en in een film merk je heel goed de rol van muziek op. Bij het kijken naar een zonsondergang raak jij in vervoering van de prachtige kleuren. Subtiele veranderingen in de omgeving vallen jou op en daar kun jij anderen op wijzen. Bij bepaalde soorten eten proef jij precies welke kruiden gebruikt zijn. En je ziet het meteen als iemand een arm om zijn schouder nodig heeft. En hoe fijn is het als je een uur op een bankje kunt zitten en kunt genieten van de omgeving: van alle kleuren die je ziet, de geluiden die je hoort, de wind en de zon die je op je huid voelt. Je kunt genieten van het geritsel van de blaadjes in de bomen, het wuiven van het gras, de metallic kleuren van een ekster en de geuren om je heen. De fijne kant van overprikkeld zijn!

Overprikkeling betekent dus dat je intenser waarneemt. Je krijgt meer details mee uit de omgeving en weet daardoor bijvoorbeeld sneller dan anderen dat iemand aandacht nodig heeft. Ook kun je vol overgave bezig zijn met een activiteit. Super, die gevoeligheid! Dus geniet lekker van:

• kijken naar de druppels in een regenbui;
• luisteren naar natuurgeluiden;
• voelen aan en friemelen met lekkere stofjes of fijne touwtjes;
• jouw favoriete recept;
• een druppel geurolie op een zakdoek.

 ‘geniet op jouw manier van prikkels’

Monique wil met haar blog mensen inspireren die vaak last hebben van hun onder- of overgevoeligheid voor prikkels: ‘Ik hoop van harte dat je met deze informatie een positieve draai kunt geven aan jouw manier van prikkelverwerking. Dat je jouw ‘super-prikkelkrachten’ ontdekt en er enorm van gaat genieten!’

In de volgende artikelen op sensonate.nl lees je meer uitleg over prikkelbalans, onder- en overprikkeling:

• uitleg over prikkelbalans
• uitleg over onder- en overprikkeling volgens Winnie Dunn

Lees hier Moniques volledige blog: ‘Over hoe geweldig het is om onder- of overprikkeld te zijn’.

Monique Thoonsen is expert zintuiglijke prikkelverwerking, pedagoog en CCE-consulent (Centrum voor Consultatie en Expertise). Ze is de (co-)auteur van Wiebelen en friemelen in de klas, Wiebelen en friemelen thuis, Wiebelen en friemelen werkboek en de Wiebelen en friemelen hulpkaarten. In het voorjaar van 2021 verschijnt Wiebelen en friemelen voor mensen met een verstandelijke beperking, over de invloed van zintuiglijke prikkelverwerking op (be)leven – dat ze samen met Marijenne van der Gaag schreef.