tips
Leestijd circa 9 minuten

De tips in dit artikel kunnen helpen om meer prikkelbalans te ervaren op het zintuig horen. Het gaat hierbij om het ontdekken en stimuleren van fijne geluidsprikkels (zoals muziek) en het leren omgaan met lastige geluidsprikkels.

tips voor het omgaan met geluidsprikkels

In het kort: de tips in dit artikel zijn verzameld in het onderzoeksnetwerk De Sensatie van een Goed Leven.

hoe werkt het zintuig horen?

Met ons gehoor horen we alle geluiden om ons heen, zoals pratende mensen, verkeer en muziek. Geluid geeft ons informatie over onze omgeving. Geluiden van pratende mensen vormen daarnaast een basis voor de ontwikkeling van spraak en taal. Geluid verplaatst zich door de lucht door geluidsgolven. Die komen terecht in je oor en duwen tegen je trommelvlies. De beweging van het trommelvlies wordt via kleine botjes doorgegeven aan het slakkenhuis. Dat zit binnen in ons oor en is gevuld met vloeistof. Wanneer die vloeistof gaat bewegen merken de sensoren in het slakkenhuis dat op en geven zij de geluidprikkel door aan zenuwen. Die brengen de boodschap naar de hersenen. De hersenen filteren vervolgens welke geluiden belangrijk zijn en welke niet. Bij sommige mensen is sprake van ‘gestalt waarneming’: daarbij worden alle geluiden even sterk waargenomen.

signalen van prikkelgevoeligheid voor geluid

Signalen van overgevoeligheid voor geluid zijn bijvoorbeeld: oren bedekken met de handen, panisch zijn voor geluiden van stofzuigers of boormachines, last hebben van lawaaierige ruimtes zoals eetzalen en speelplaatsen, irritatie bij geluiden zoals knisperende papiertjes of een tikkende pen of geluid overstemmen door zelf harde of andere geluiden te maken.

Signalen van ondergevoeligheid voor geluid zijn bijvoorbeeld: voorkeur voor harde muziek, je oor heel  dichtbij een muziekinstallatie houden, een vertraagde reactie op opdrachten, geen reactie op omgevingsgeluiden die heel nabij zijn.

omgaan met prikkelgevoeligheid voor geluid:

Je kunt zelf proberen om samen te ontdekken wat prettig is. SI-therapeute Myriam Ankone (Cosis) noemt de volgende variaties in geluid- en luisterprikkels die je zou kunnen uittesten. LET Op: zet deze variaties niet allemaal tegelijk in, en lees eerst deze tips om te observeren en samen te ontdekken.

– geluidssterkte: hard-zacht, fluisteren-schreeuwen

– hoogte: hoge, midden, lage tonen

– ritme: snel-langzaam, ritmisch-aritmisch, bijv. klassieke muziek of hardrock of wiegelliedjes

– soort geluid: praten, muziek, zingen, geluid van materialen

– omgevingsgeluiden: continu zoals een  tikkende klok, of onverwachte geluiden zoals een dichtslaande deur, sirene, telefoon, pratende mensen, staat de muziek aan, is er rust of lawaai

– akoestiek: lokaal met wel of geen hoog plafond, gordijnen open-dicht, vol lokaal, leeg lokaal, badkamer, gymzaal, zwembad

– materiaal: muziekinstrumenten, ritme instrumenten, muziekinstallatie, fles gevuld met rijst-bonen, draaien van bordjes, spelmateriaal met geluid, muziekspeeldoosjes, knikkers rollen in een bord, stuiteren van verschillende ballen

De combinatie van luisteren naar muziek die iemand prettig vindt, en daarnaast bewegen lijkt positieve effecten te hebben op de alertheid. Verschillende onderzoeken wijzen in die richting, al zijn dit vaak onderzoeken onder kleine groepen. Een heel praktisch hulpmiddel hierbij zijn de beweegliedjes. Dit is een muziekwerkwijze ontwikkeld door muziektherapeute Jitske Draijer. Het zijn korte liedjes, bedoeld om samen te zingen. Dit kan één-op-één of in een groep. De bedoeling is om samen de tekst te zingen en met meerdere zintuigen te beleven waar het liedje over gaat. Door op deze manier de zintuigen te stimuleren, kun je lichaamsbesef versterken en alertheid verhogen. Dit zijn belangrijke voorwaarden om ontwikkeling mogelijk te maken en te kunnen spelen en leren. Je kunt enkele liedjes gratis uitproberen, daarnaast zijn er verschillende abonnementen mogelijk.
Lees meer https://www.debeweegliedjes.nl/

Voor mensen die veel last hebben van geluidsprikkels worden soms auditieve trainingen ingezet, zoals de Bernard’s methode, de Tomatis methode en Samonas luistertherapie. Meestal wordt bij dit soort trainingen via een koptelefoon naar geluid of muziek geluisterd. Het doel van dit soort behandelingen is om de auditieve verwerking en de concentratie te verbeteren. Er is nog geen bewijs voor de positieve effecten van auditieve trainingen, de effecten blijken wisselend. Het gedoseerd toevoegen van geluid in een omgeving waar kinderen in hun dagelijks leven last hebben van geluid, zou op lange termijn mogelijk een effectievere strategie kunnen zijn.