hulpmiddelen
Leestijd circa 9 minuten

In de begeleiding van mensen met autisme en een verstandelijke beperking is afstemmen van je taal en communicatie op wat iemand nodig heeft essentieel. Dit geldt zowel voor de communicatie met de cliënt, als voor de communicatie tussen de verschillende hulpverleners en naasten rondom een cliënt. In dit artikel vind je voorbeelden van hulpmiddelen die hierbij kunnen ondersteunen.

hulpmiddelen voor betere communicatie en afstemming

In het kort: in dit artikel vind je voorbeelden van hulpmiddelen bij communicatie in de begeleiding van mensen met autisme en een verstandelijke beperking. Deze hulpmiddelen zijn verzameld in het onderzoeksproject De Sensatie van een Goed Leven.

voor betere samenwerking en begeleiding

Per hulpmiddel beschrijven we in onderstaand overzicht de volgende punten:

– wat het hulpmiddel is;

– voor welke doelgroep het geschikt is;

– door wie het te gebruiken is;

– gebruikerservaringen (indien beschikbaar);

– links naar bronnen met meer informatie.

hulpmiddelen bij communicatie en afstemming

Conceptondersteunende Communicatie (CoC) kan ingezet worden bij mensen met autisme van alle leeftijden, cognitieve niveaus, niveaus van spraak-taal ontwikkeling, en met eventuele overige beperkingen. Het is een hulpmiddel voor de dagelijkse praktijk.

CoC is een methode om communicatie te verduidelijken, zodat de ander beter begrijpt wat je bedoelt. Want als communicatie anders overkomt dan bedoelt, ontstaat onbegrip, wat vaak tot uiting komt in irritaties.

Je doorloopt bij CoC stapsgewijs een plan, waarbij je communicatievormen inzet die aansluiten bij hoe de ander zijn of haar omgeving waarneemt en daar betekenis aan geeft. Via de stapsgewijze opbouw, stimuleer je de communicatievaardigheden. Je leert de persoon met autisme om de wereld waarin hij of zij leeft beter te begrijpen.

Er is een studie gedaan naar de effectiviteit van CoC bij kinderen in het speciaal onderwijs, een master thesis uit 2009 bij de Universiteit Utrecht:  https://dspace.library.uu.nl/handle/1874/35398

CoC is ontwikkeld door zorginstelling Kentalis en bestaat uit een handleiding voor de methodiek en een gratis ibook met filmpjes en praktische handvatten. Daarnaast is scholing in CoC mogelijk via Kentalis. Een aantal links naar meer informatie over CoC:

  • deze poster geeft een eerste beeld van wat CoC inhoudt.
  • de handleiding over conceptondersteunende communicatie kun je hier gratis downloaden als pdf: https://www.kentalisshop.nl/nl/conceptondersteunende-communicatie
  • de handleiding is er ook in de vorm van een ibook met de titel: Werken met Conceptondersteunende Communicatie bij mensen met autisme. Het ibook is een flexibel te gebruiken naslagwerk. Een boek waar de gebruiker gemakkelijk doorheen kan bladeren, filmpjes kan bekijken, onderzoeksinstrumenten kan vinden en met een vingertik terecht komt op de gewenste plek. Daarmee is het een hulpmiddel voor de dagelijkse praktijk: overzichtelijk en eenvoudig in het gebruik. Deze handleiding kan gratis gedownload worden via IBooks op een Ipad of IMac.

B2 is een vragenlijst waarmee begeleiders zich bewust kunnen worden van de communicatiestijl die zij hanteren in de omgang met mensen met autisme.

Je kunt met de vragenlijst ook onderzoeken of iedereen in het team op dezelfde manier communiceert, en waarin eventuele verschillen zitten. B2 bestaat uit twee handleidingen, een syntheseblad, actiepuntenblad en een vragenlijst met 86 vragen.

Autismespecialisten van Autisme Centraal ontwikkelden deze vragenlijst voor begeleiders.

De vragenlijst kost 12 euro en is te bestellen bij Autisme Centraal: vragenlijst B2 bestellen

Bij complexe zorgtrajecten zijn vaak meerdere hulpverleners en familieleden betrokken. Samen1plan is een online hulpverleningsplan, waarin alle betrokkenen gezamenlijk hun doelen en acties, voortgang en agenda kunnen weergeven. De cliënt is eigenaar van het plan, en dient ook toestemming te geven voor het opstarten van het plan.

Samen1plan is een hulpmiddel voor betere samenwerking en afstemming tussen hulpverleners en andere betrokkenen rondom een cliënt. Samen1plan.nl is in te zetten bij alle type cliënten in alle soorten situaties.

Samen1plan.nl is ontwikkeld op basis van bewezen effectieve elementen zoals een goede relatie tussen cliënt en  hulpverlener en een methodische manier om doelen te stellen.

Samen1plan is ontwikkeld door zorginstelling Molendrift. Samenwerking met een combinatie van kennisinstellingen, gemeenten en zorgaanbieders maakte het mogelijk om samen1plan.nl gratis beschikbaar te stellen voor iedereen. Er zijn ook trainingen mogelijk om deze tool effectief in te zetten. Aan deze trainingen zijn wel kosten verbonden.

Meer informatie en starten van een hulpverleningsplan: www.samen1plan.nl

Mensen met een ernstige verstandelijke beperking kunnen zich vaak alleen maar uiten door hun gedragingen en hun lichaamstaal. Een taal die niet iedereen verstaat. Naastbetrokkenen hebben vaak door ervaring geleerd hoe ze kunnen communiceren. Deze ervaringskennis is onderzocht door Roemer en Van Dam en vertaald naar een cursus met als doel: begeleiders leren hoe ze kunnen communiceren met zeer ernstig verstandelijk gehandicapte mensen. Op de website Communicatiemethoden EMB lees je meer over deze cursus ‘verstaanbaar maken‘. Je vindt op deze website ook andere communicatiemethoden, ontwikkeld voor communicatie met mensen met ernstige meervoudige beperkingen (EMB).